'Niets mis met Suzanne' van Sofie Leyts
Na haar debuut als jeugdboekenauteur in 2018 - zie ook het artikel Boven de radar. Een podium voor West-Vlaamse jeugdauteurs in Jaarwerk MMXXII - en drie spannende jeugdverhalen verder debuteert Sofie Leyts met de lijvige roman Niets mis met Suzanne (Pelckmans 2023, 438 p.).
Leyts laat het woord aan de 85-jarige Suzanne, een gepensioneerde boekhandelaar, nu bewoonster van een residentie voor gepensioneerden. Met enkele medebewoners richt zij het IVV (In Vino Veritas) op, oorspronkelijk als revolte tegen het betuttelende gedrag van animator Kevin. Maar al vlug blijkt ieder van hen een donker stukje verleden mee te dragen.
Mia, een gewezen lerares en altijd verontwaardigd op de barricaden, viseert vooral de gewraakte Kevin zoals ze vroeger pestkoppen op school aanpakte; Rudy verdrinkt zijn verdriet sedert hij zijn vrouw én firma verloor aan een malafide neef; Lizzy breit vergeefs sjaals, mutsen en dekentjes voor het gezin van een dochter die alle contact verbrak en de statige Henri, een gewezen jurist, leeft met een enorm schuldgevoel over die ene zaak die hij verkeerd inschatte.
Zij plannen wraakacties, hilarisch maar gedoemd om te mislukken. Hun acties bezorgen hen, en het verhaal, wel nieuwe contacten en impulsen.
Het koppel Bob, die zijn stem verloor en de dove Paula treden toe tot het IVV. Bob wil wraak op een gevierde operazangeres, die uit jaloezie een fatale aanval op Paula’s gehoor pleegde en haar zo van de troon stootte.
Herman roept de praktische hulp in van Alonso, een ex-gedetineerde, onvoorwaardelijk trouw aan zijn vriend Henri.
Ook Suzannes toegewijde kleinzoon Sky, een knappe en zeer bewuste puber, wordt graag als praktisch lid van de IVV aanvaard.
Een actie in het museum voor schone kunsten levert de IVV de vriendschap van de controversiële kunstenares Paloma Brachioso op. Zij vormt al vlug een koppel met Alonso, en samen nemen ze graag deel aan een volgende (hilarische) wraakactie.
De eigengereide Sonja, of mevrouw Dumoulin zoals ze zich liever laat aanspreken, chanteert de groep én hun medeplichtige verzorgster Tamara in ruil voor een plek in het IVV.
Het verhaal krijgt een duistere wending met de intrede van Pierre die meteen Lizzy inpalmt maar door de anderen, en vooral door Suzanne, argwanend bekeken wordt. Zijn aanblik laat de al af en toe ‘verdwijnende’ Henri, volledig in de duisternis verdwijnen
Het wordt gauw duidelijk dat Pierre een eigen programma heeft. En dit ook uitvoert.
Sofie Leyts laat Suzanne switchen tussen ‘Nu’ en ‘Toen’, in een strijd met beginnende dementie, en dat geeft het boek een extra interessante en gevoelvolle dimensie. In haar versluierend geheugen ziet Suzanne meer en meer haar zo geliefde zus, met wie ze vanwege diens echtgenoot brak. Over hun hechte relatie als kind en over de waarom van de breuk lezen we in korte flashbacks in de tussengevoegde hoofdstukjes: ‘Toen’. De duistere verhalen van de andere IVV’ers hoor je op hun onderonsjes. Ieder verhaal is functioneel voor het verder verloop van de roman.
In Niets mis met Suzanne duurt het even voor je de personages doorgrondt, maar eenmaal je aan hun tafel zit, kijk je met afschuw mee hoe Kevin met zijn ‘uitstapjes’ en bingomiddagen hen als kleuters behandelt. Die cliché-benadering met veel verkleinwoorden en onpersoonlijke aansprekingen is, dacht en hoopte ik, zo langzaamaan al doorprikt, hoewel Sofie Leyts de aanpak in dit verhaal toch hard aan laat komen.
Het verhaal had ook korter gekund, met het schrappen van het soms zinloze gepalaver van de IVV of in het inkorten van een té uitgesponnen actie. ‘In der Beschränkung…”.etc.
Gaandeweg worden draadjes aan elkaar geknoopt, hoewel de lezer al eerder dan de dementerende Suzanne en haar vrienden vermoedde wat er werkelijk speelt. De rol van Kevin lijkt uitgespeeld wanneer het spannend wordt, en dat is jammer. Goed, hij is een animator, geen verzorger, maar het losse draadje van zijn rol zag ik toch nog graag vastgeknoopt. De suggestieve, toch nog spannende apotheose vraagt geen uitleg, en die wil ik ook niet geven.
Wat mij vooral aangrijpt is de inleving van Sofie Leyts in de dementerende Suzanne en de reactie en hulp van haar kleinzoon hierop. En meteen ook het begrip van haar vrienden mede- bewoners. Daarom alleen al (maar ook vanwege sommige hilarische toestanden, de groeiende spanning en de herkenbare boekenliefde van Sofie ), is de vlotte roman van 439 blz. het trotseren van een herfstige zomerzondagmiddag waard!
(c) Jet Marchau
